QUẢN LÝ CHẶT CHẼ ĐỘI TÀU KHAI THÁC THỦY SẢN

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, tính đến cuối tháng 9/2025, toàn tỉnh có hơn 4.900 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên, trong đó có 4.693 tàu đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản (chiếm gần 96%); có 2.979/3.035 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), chiếm hơn 98%. Tàu cá đã đăng ký, đăng kiểm được viết biển số, đánh dấu tàu cá đạt tỷ lệ 100%. Đồng thời, đã cập nhật thông tin vào phần mềm Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase. Từ năm 2024 đến nay, Quảng Ngãi không để xảy ra tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài.

Công tác lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) cho tàu cá được triển khai quyết liệt. Đến nay, hầu hết các tàu có chiều dài từ 15 mét trở lên đã được gắn thiết bị và kết nối dữ liệu với hệ thống giám sát tàu cá quốc gia (VNFishbase). Tỉnh chỉ đạo lực lượng kiểm ngư và biên phòng kiểm tra chặt chẽ hoạt động của tàu cá tại cảng, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình ngắt kết nối hoặc rời vùng biển mà không thông báo.

Bên cạnh đó, công tác cấp, gia hạn giấy phép khai thác thủy sản, đăng ký, đăng kiểm phương tiện được thực hiện nghiêm túc, đồng thời tỉnh cũng áp dụng các biện pháp hành chính mạnh để xử lý vi phạm. Riêng từ đầu năm 2025 đến nay, các lực lượng chức năng đã xử phạt hành chính 49 tàu cá với tổng số tiền gần 2 tỷ đồng và khởi tố 1 vụ án hình sự liên quan đến hành vi tổ chức cho tàu cá khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài.

ĐỒNG BỘ HÀNH ĐỘNG TỪ TỈNH ĐẾN CƠ SỞ

Ngay từ năm 2019, Quảng Ngãi đã thành lập Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU cấp tỉnh, do Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp làm Trưởng ban, chỉ đạo toàn diện công tác từ cấp tỉnh đến cấp xã. Các địa phương ven biển như Bình Sơn, Tư Nghĩa, Đức Phổ và huyện đảo Lý Sơn đã kiện toàn Ban chỉ đạo, xây dựng kế hoạch cụ thể theo từng giai đoạn.

Lực lượng Bộ đội Biên phòng, Công an, Kiểm ngư, Thanh tra thủy sản thường xuyên phối hợp tuần tra, kiểm soát trên biển, quản lý chặt hoạt động ra vào cảng cá, bến cá, đảm bảo “tàu có đi, có về, có báo cáo”. Việc kiểm soát xuất, nhập bến được thực hiện nghiêm túc, chỉ cho phép tàu cá đủ điều kiện ra khơi, có thiết bị giám sát hành trình hoạt động ổn định và có nhật ký khai thác được cập nhật đầy đủ.

Song song đó, các địa phương cũng tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về IUU. Hàng trăm buổi tuyên truyền, tập huấn cho chủ tàu, thuyền trưởng và ngư dân được tổ chức mỗi năm. Hình thức tuyên truyền được đổi mới, từ trực tiếp tại cộng đồng đến qua hệ thống loa truyền thanh cơ sở, giúp người dân hiểu rõ hậu quả của việc vi phạm vùng biển nước ngoài và tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định quốc tế.

UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU cao điểm trong các tháng cuối năm 2025 và năm 2026. Trong đó, phân công rõ trách nhiệm của cơ quan, lực lượng chức năng, thời gian hoàn thành, sản phẩm cụ thể. Các lực lượng chức năng của tỉnh kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm quy định về chống khai thác IUU; xử lý triệt để, không có “vùng cấm” làm cơ sở răn đe, thay đổi nhận thức của ngư dân. Đồng thời, các xã, phường ven biển, đặc khu Lý Sơn phải gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả chống khai thác IUU, yêu cầu ngư dân ký cam kết không vi phạm, quyết tâm cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” thủy sản của EC trong năm 2025.

KHÓ KHĂN CÒN PHÍA TRƯỚC

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, Quảng Ngãi vẫn đang đối mặt với không ít thách thức. Hiện nay, còn khoảng 1.200 tàu cá thường xuyên hoạt động ngoài địa phương và nhiều năm không quay về tỉnh, gây khó khăn trong việc xác minh, kiểm tra và cập nhật dữ liệu. Công tác quản lý tàu hoạt động liên tỉnh, liên vùng còn bất cập; hệ thống dữ liệu giám sát hành trình chưa được đồng bộ hoàn toàn giữa các cơ quan chuyên môn.

Tình hình ngư dân và tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài để khai thác hải sản trái phép tuy đã được kiểm soát, ngăn chặn nhưng chưa bền vững. Tàu cá của tỉnh hoạt động tại các vùng biển chồng lấn, ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa bị Trung Quốc bắt giữ còn diễn biến phức tạp. Tình trạng tàu cá mất kết nối VMS trên biển vẫn còn diễn ra. Qua theo dõi, giám sát tàu cá hoạt động trên biển, đối với tàu có chiều dài từ 24m trở lên, lũy kế đến cuối tháng 9/2025, cơ quan chức năng đã phát hiện có 226 tàu mất kết nối trên 6 giờ, 10 tàu mất kết nối trên 10 ngày. Đối với tàu từ 15m đến dưới 24m có 659 tàu mất kết nối VMS trên 6 giờ, 80 tàu mất kết nối trên 10 ngày và 27 tàu vượt ranh giới, vi phạm vùng biển đánh bắt.

Ngoài ra, việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác còn gặp vướng mắc ở khâu ghi chép, xác nhận và chứng nhận sản lượng. Một số cảng cá trên địa bàn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về cơ sở vật chất, hạ tầng phục vụ kiểm tra, giám sát, đặc biệt trong mùa cao điểm đánh bắt.

HƯỚNG TỚI MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Trước những tồn tại đó, Quảng Ngãi xác định việc khắc phục “thẻ vàng” không chỉ là nhiệm vụ trước mắt, mà còn là bước đi căn cơ hướng tới phát triển nghề cá bền vững, hiện đại và có trách nhiệm. Tỉnh đang tập trung hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý tàu cá, tăng cường đầu tư nâng cấp cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão; đồng thời khuyến khích ngư dân tham gia các tổ, đội sản xuất trên biển, hỗ trợ chuyển đổi nghề phù hợp với trữ lượng và bảo vệ nguồn lợi hải sản.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hoàng Giang khẳng định: “Quảng Ngãi quyết tâm đồng hành cùng ngư dân, tạo điều kiện để nghề cá phát triển bền vững. Gỡ ‘thẻ vàng’ không chỉ là yêu cầu của quốc tế, mà còn là cơ hội để tái cấu trúc ngành thủy sản, hướng đến khai thác hợp pháp, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, góp phần nâng cao vị thế thủy sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.”

Với những nỗ lực mạnh mẽ, đồng bộ và kiên trì từ cấp tỉnh đến cơ sở, Quảng Ngãi đang thể hiện quyết tâm cao trong hành trình cùng cả nước gỡ bỏ “thẻ vàng” của EC. Đây không chỉ là bước ngoặt quan trọng đối với ngành thủy sản, mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế biển xanh, bền vững và có trách nhiệm – đúng định hướng của Chính phủ và tầm nhìn phát triển lâu dài của tỉnh.

Tác giả, ảnh: Minh Thiện

Thiết kế, trình bày: Minh Châu