Chính phủ tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Cả nước hiện có 53 DTTS với trên 14,4 triệu người, cư trú trên khoảng 3/4 diện tích tự nhiên. Sau sắp xếp địa giới hành chính, cả nước có 1.516 xã thuộc vùng DTTS và miền núi tại 32 tỉnh, thành phố. Khu vực này có vị trí chiến lược quan trọng, giàu tiềm năng về nông - lâm nghiệp, khoáng sản, thủy điện, du lịch sinh thái, thương mại biên giới,… nhưng vẫn còn khó khăn, hạ tầng chưa đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo cao, dịch vụ y tế, giáo dục, văn hóa còn hạn chế.

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết phê duyệt Đề án tổng thể và Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030. Giai đoạn I (2021-2025) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với tổng vốn trên 137.000 tỷ đồng, triển khai 10 dự án, tập trung giải quyết đất ở, đất sản xuất, nhà ở, nước sinh hoạt; sắp xếp, ổn định dân cư; phát triển sản xuất bền vững; đầu tư hạ tầng thiết yếu; nâng cao chất lượng giáo dục, y tế; bảo tồn văn hóa; thực hiện bình đẳng giới; hỗ trợ nhóm dân tộc rất ít người; truyền thông, vận động vùng DTTS và miền núi.

Sau 5 năm, Chương trình đã đạt nhiều kết quả nổi bật: hỗ trợ đất ở cho hơn 10.500 hộ; nhà ở cho 42.567 hộ; đất sản xuất cho 13.387 hộ; hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 54.899 hộ; nước sinh hoạt cho gần 480.000 hộ; xây dựng 809 công trình nước tập trung. Hỗ trợ ổn định dân cư cho hơn 25.000 hộ; khoán bảo vệ gần 1,48 triệu ha rừng; triển khai 403 dự án sản xuất theo chuỗi giá trị và hàng trăm mô hình chăn nuôi, trồng trọt.

Hạ tầng được cải thiện rõ rệt với hơn 8.600 km đường giao thông nông thôn được cứng hóa, 442 công trình điện, 90 trạm phát thanh xã, gần 1.800 nhà sinh hoạt cộng đồng, 183 trạm y tế xã được cải tạo; hỗ trợ thiết bị cho 118 trạm y tế, 629 công trình trường học đạt chuẩn; hơn 115.000 lao động được đào tạo nghề; hàng chục nghìn lao động được tư vấn, hỗ trợ làm việc ở nước ngoài.

Lĩnh vực văn hóa được quan tâm với việc bảo tồn 48 làng, bản, 69 điểm du lịch tiêu biểu; đầu tư hàng nghìn nhà văn hóa, khu thể thao; bảo tồn 124 lễ hội; hỗ trợ hàng trăm câu lạc bộ văn hóa dân gian, hàng nghìn đội văn nghệ truyền thống.

Có 6 nhóm mục tiêu đạt hoặc vượt kế hoạch, trong đó tỷ lệ giảm nghèo vùng DTTS đạt bình quân 3,4%/năm (vượt mục tiêu), thu nhập bình quân đạt 43,4 triệu đồng/người/năm (tăng 3,1 lần so với 2020), tỷ lệ lao động được đào tạo nghề đạt 54,8% (vượt 4,8% so với mục tiêu). Tuy nhiên, vẫn còn 3 nhóm mục tiêu chưa đạt như: kiên cố hóa trường, lớp học; tỷ lệ hộ được xem truyền hình, nghe phát thanh; số xã, thôn ra khỏi diện đặc biệt khó khăn; giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất.

Giai đoạn 2026-2030, các địa phương cần tập trung hoàn thành 3 nhóm mục tiêu chưa đạt, duy trì và nâng cao kết quả đã đạt được; xây dựng hạ tầng thiết yếu; phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, thu hẹp khoảng cách với bình quân cả nước; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; hỗ trợ hiệu quả nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn; đẩy mạnh truyền thông, ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường kiểm tra, giám sát; phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc.

Phát biểu chỉ đạo, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận, biểu dương kết quả đạt được; nhấn mạnh phát triển vùng DTTS và miền núi phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; đổi mới tư duy, cách làm; đẩy mạnh phân cấp gắn với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi, hoàn thiện thể chế; ưu tiên nguồn lực tài chính có trọng tâm, trọng điểm; đào tạo nguồn nhân lực; phát triển sản phẩm đặc trưng; duy trì Chương trình một cách độc lập, chú ý đến nhóm dân tộc dễ bị tổn thương. Cần tính toán tăng 10-15% kinh phí Chương trình, tạo việc làm, bảo đảm tiếp cận bình đẳng về y tế, giáo dục; ưu tiên đầu tư hạ tầng giao thông, viễn thông, điện, nước.

Thủ tướng khẳng định Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi là chủ trương đúng đắn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc; đề nghị các cấp, ngành, địa phương tiếp tục phát huy kết quả đạt được, quyết tâm hoàn thành toàn bộ mục tiêu giai đoạn 2021-2030, góp phần xây dựng đất nước phát triển, phồn vinh, hạnh phúc.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chủ động rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; tập trung nguồn lực cho các dự án trọng điểm; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao năng suất lao động; bảo đảm an sinh xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái bền vững. Đồng thời, tăng cường đào tạo cán bộ cơ sở, nhất là người DTTS, để đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành và triển khai hiệu quả Chương trình; khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và toàn xã hội nhằm chung tay hỗ trợ, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi.