Quảng Ngãi: Đẩy mạnh phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn, hướng tới kinh tế nông thôn đa giá trị, bền vững

Chương trình OCOP khẳng định vai trò động lực trong phát triển kinh tế nông thôn

Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới là hai chương trình trọng tâm về phát triển kinh tế nông thôn thuộc Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường, sau hơn 6 năm triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), đến nay toàn tỉnh có 643 sản phẩm OCOP còn thời hạn, gồm 2 sản phẩm 5 sao, 55 sản phẩm 4 sao và 586 sản phẩm 3 sao.

Hệ sinh thái OCOP ngày càng mở rộng với 320 chủ thể, gồm 52 doanh nghiệp (199 sản phẩm); 107 hợp tác xã (200 sản phẩm); 158 cơ sở/hộ kinh doanh (241 sản phẩm); 03 tổ hợp tác (3 sản phẩm).

Sản phẩm OCOP của tỉnh tập trung chủ yếu vào các nhóm: thực phẩm (468 sản phẩm), đồ uống (130 sản phẩm), dược liệu (30 sản phẩm), thủ công mỹ nghệ, sinh vật cảnh và dịch vụ du lịch cộng đồng.

Toàn tỉnh hiện có 33 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, trong đó 21 điểm hoàn toàn xã hội hóa.

Chương trình OCOP đã chứng minh vai trò là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn. Chương trình tạo ra những tác động rõ nét, giúp thay đổi phương thức sản xuất, nâng cao chất lượng hàng hóa và mở rộng không gian thị trường cho sản phẩm địa phương.

Trước hết, OCOP góp phần chuyển đổi mô hình sản xuất từ nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi giá trị. Nhiều sản phẩm sau khi tham gia OCOP đã được chuẩn hóa theo các quy định về chất lượng, an toàn thực phẩm, cải thiện mẫu mã, bao bì theo hướng thân thiện môi trường và đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng. Theo báo cáo của các chủ thể, giá bán sản phẩm sau khi được chứng nhận OCOP tăng bình quân từ 15–20%, tạo động lực mở rộng quy mô sản xuất và tăng doanh thu.

Song song đó, Chương trình OCOP đã nâng cao năng lực cho các chủ thể, đặc biệt là hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nhận thức về quản trị sản xuất, kiểm soát chất lượng, đầu tư hạ tầng, tiêu chuẩn hóa quy trình và xây dựng thương hiệu có nhiều đổi mới. Các chủ thể chủ động hơn trong việc phát triển thị trường, đa dạng hóa kênh phân phối, tiếp cận hệ thống bán lẻ hiện đại và từng bước hướng đến xuất khẩu.

Chương trình OCOP cũng góp phần thúc đẩy phong trào khởi nghiệp tại khu vực nông thôn, tạo điều kiện để thanh niên và đồng bào dân tộc thiểu số tham gia vào quá trình phát triển sản phẩm đặc trưng của địa phương, hình thành các dịch vụ và ngành nghề mới.

Thị trường tiêu thụ được mở rộng, không chỉ trong tỉnh mà lan tỏa ra nhiều địa phương khác trên cả nước, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế nông thôn bền vững.

Du lịch nông thôn hình thành nhiều mô hình đặc sắc

Song song với Chương trình OCOP, Chương trình phát triển du lịch nông thôn cũng ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Sau sáp nhập, toàn tỉnh Quảng Ngãi hiện có 16 điểm du lịch nông thôn được UBND tỉnh công nhận theo Luật Du lịch.

Ngoài các sản phẩm điểm du lịch nông thôn nói trên thì đến nay nhu cầu về du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng ở Quảng Ngãi phát triển đáng kể được nhiều du khách trong và ngoài tỉnh biết đến, tham gia trải nghiệm như: Du lịch cộng đồng làng Bình Thành (xã Phước Giang); du lịch cộng đồng Rừng dừa Cà Ninh; Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái (xã Vạn Tường); Du lịch cộng đồng Làng Gò Cỏ (phường Sa Huỳnh); Du lịch cộng đồng, trải nghiệm tại xã Mộ Đức (xã Đức Tân cũ), xã Long Phụng (xã Đức Lợi cũ); Du lịch cộng đồng tại thảo nguyên Bùi Hui, … Mô hình phát triển du lịch Làng hoa xã An Phú (xã Nghĩa Hà cũ); mô hình du lịch sinh thái kết hợp tham quan vườn rau an toàn xã An Phú; mô hình du lịch cộng đồng bãi biển Nghĩa An (nay là xã An Phú) và mô hình du lịch cộng đồng gắn với tham quan các khu di tích lịch sử. Lý Sơn triển khai mô hình “Một ngày làm nông dân đất đảo - Kỳ bí đảo núi lửa Lý Sơn”, phát triển du lịch cộng đồng theo mô hình homestay, …

Những mô hình du lịch trên không chỉ làm thay đổi bộ mặt của nông thôn mà còn tạo ra rất nhiều giá trị; góp phần bảo tồn và phát huy những nét văn hóa độc đáo của địa phương; tạo việc làm, cải thiện thu nhập cho người dân, đưa kinh tế phát triển theo hướng bền vững.

Chuyển từ “số lượng” sang “chất lượng và giá trị”

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, trong thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung triển khai đồng bộ các cơ chế, chính sách, giải pháp để nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực tổ chức sản xuất, tiếp cận thị trường bền vững theo chuỗi giá trị sản phẩm; ưu tiên phát triển các sản phẩm có lợi thế nhằm phát huy được tiềm năng, lợi thế của tỉnh, khơi dậy tính sáng tạo của cộng đồng trong phát triển sản phẩm OCOP gắn với xây dựng nông thôn mới.

Tăng cường nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP theo hướng chuyển từ “Số lượng” sang “Chất lượng và giá trị”; tập trung nguồn lực phát triển các sản phẩm chủ lực (Sâm Ngọc Linh, Tỏi Lý Sơn, cà phê, dược liệu...); ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, gắn kết chặt chẽ với du lịch; phát triển các sản phẩm đặc thù phục vụ du khách; không ngừng được cải tiến, hoàn thiện sản phẩm theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, bao bì, nhãn mác gắn với truy xuất nguồn gốc, xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu sản phẩm; tăng cường áp dụng công nghệ số trong quản lý thương mại sản phẩm để từng bước đẩy mạnh thương hiệu sản phẩm OCOP Quảng Ngãi trên thị trường trong nước và xuất khẩu.

Đẩy mạnh phát triển du lịch nông thôn gắn với các giá trị độc đáo, tiềm năng, lợi thế về tài nguyên nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái của các địa phương, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng tích hợp đa giá trị, bao trùm và bền vững.

Phát triển các mô hình, điểm đến du lịch nông nghiệp, nông thôn theo quy hoạch, gắn với tiềm năng, lợi thế của địa phương; phát triển các mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đặc sắc, chất lượng với các sản phẩm du lịch nông nghiệp, nông thôn mang đặc trưng vùng, miền, khai thác lợi thế nổi bật của khu vực nông thôn về sản phẩm OCOP, tiềm năng nông nghiệp, cảnh quan sinh thái, văn hóa truyền thống; phát triển hệ thống sản phẩm du lịch dựa trên khai thác liên kết chuỗi giá trị du lịch và nông nghiệp, đa dạng tính trải nghiệm, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu khách du lịch; tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch nông thôn; tăng cường hoạt động quảng bá, giới thiệu và kết nối du lịch nông thôn; đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quảng bá, kết nối du lịch nông nghiệp, nông thôn.